Parkbegraafplaats Wervik

De parkbegraafplaats van Wervik is op zijn minst uniek te noemen!
Spirituele landschapsarchitectuur vind hier terug een plaats, en dat midden onze profane wereld. Het betreft een plaats waar de kunst om te leven, de kunst om te sterven en de kunst om los te laten de perfecte harmonie vinden. Ook aandacht voor 2 verschillende aspecten van het leven, het ceremoniële afscheid en de latere herdenking, die hier door een krachtige landschapsarchitectuur van elkaar gescheiden zijn. Mensen gaan er in het park wandelen, gaan er verpozen en zonnen. Dat onze geliefden er ook begraven kunnen worden is eigenlijk goed meegenomen.

Foto’s realisatie

Bevindingen

Voor mij is het betreden van de nieuwe begraafplaats te Wervik een wandeling doorheen een mystieke poort. Dankbaar voor dit magisch mooi project!

Dominique Declercq, 20 oktober 2023

Voor mezelf is een wandeling in de parkbegraafplaats in deze tijden van zuiver goud. Stilte is er nog veel intenser als voorheen. Enkel er jezelf tegenkomen is frapperend en zeker ook deugddoend. De ontluikende haagbeukbomen vertellen je toch dat er hoop is. En dit in combinatie met het melancholisch gezang van het roodborstje! Het is er gewoon schitterend.

Martine Desmarets, 22 maart 2020

Beste Andy, ik mag hierbij de tolk zijn van alle aanwezigen tijdens de rondleiding in de dorpskern van Oostnieuwkerke, de begraafplaatsen van Zonnebeke en de parkbegraafplaats van Wervik. Het was voor ons een echte openbaring. Iedereen heeft kunnen genieten van de prachtige ontwerpen die door jouw initiatief tot stand zijn gekomen. Maar ook uw toelichting met zingeving, te midden sfeervolle landschappen en de oases van stilte die rust en bezinning bijbrengen.

Bernard De Cuyper, ereschepen van de stad Brugge

Andy, gisterenvoormiddag ben ik naar de parkbegraafplaats geweest met mijn verrekijker speciaal om vogels te spotten. De zaadjes van de vele haagbeuken zijn een ware lekkernij voor vinken, groenlingen, sijsjes en kepen. Groene spechten en gaaien vertoeven er voor de vele eikels. Zo zie je maar dat deze parkbegraafplaats zeker weten ook een paradijs is voor veel prachtige vogelsoorten! Ik was er ook helemaal alleen en het was er echt wondermooi!

Martine Desmarets

Andy, ik voel de parkbegraafplaats aan als een plaats om stil te staan. Je voelt je daar ook heel alleen in de wereld met al die pracht om je heen. De eenzaamheid komt op die plaats enorm sterk naar boven. Het is ook een plaats waar je gemakkelijk de herinneringen kan bovenhalen aan de overledene. Soms kan dat zo’n deugd doen, om die belevenis te ervaren. Andy, het is een héél bijzondere plaats, het is wie je bent, het is een stuk van jouw ziel.

Darline Deprez

 Het bezoek aan de parkbegraafplaats van Wervik werd niet alleen een mooie dag. Het werd een boeiende ontdekking van een pareltje in onze regio. De Parkbegraafplaats is een belevenis, geen begraafplaats. De symboliek werd duidelijk dank zij de persoonlijke en rijke inbreng van Andy Malengier.

Gauthier De Brabandere

 Beste Andy, namens de groep moet ik je nogmaals van harte gelukwensen met de realisatie van de schitterende parkbegraafplaats in Wervik. Je mag en moet terecht fier zijn op al die schoonheid. Ik kan het niet beter verwoorden dan met de woorden van Gilbert Decouvreur : “Je spreekt inderdaad in de taal der schoonheid tot de bedroefden”. Een taal die vrede en innerlijke rust brengt en doet geloven dat de dood niet het einde kan zijn van ons menselijk bestaan hier op aarde maar dat we opgenomen worden in het LICHT zeg de Goddelijke Goedheid. Hoe mooi drukte je het uit …, onze dierbaren in dat laatste moment omarmen met onze liefde en daarna loslaten in het licht. Je ontroerde menigeen van onze leden … Ik had je graag in de groep gelukgewenst doch op dat laatste innige moment van het afscheid kon ik het niet meer en zeker velen met me … Bedankt Andy, we wensen U nog vele mooie realisaties toe.

Paul Decorte

Het zou een vanzelfsprekendheid mogen wezen dat iedere gemeente een dergelijke schitterende parkbegraafplaats zoals Wervik heeft. Een mooie plaats waar men kan stilstaan bij het leven. Het leven van uzelf,… en van uw dierbaren die heen gegaan zijn.

Henk Claeys

Beste Andy, ik heb de grootste bewondering voor uw prachtige ontwerpen en uitvoeringen en heb tevens respect voor de diepzinnige achtergrond. Andy, als meester in uw vak legt u een blijvende stempel op ons landschap.

Bernard De Cuyper, schepen van de Stad Brugge

De parkbegraafplaats als groene long gelegen tussen de Leie en de Hoge Planckebeek geeft een nieuwe en bredere invulling aan een begraafplaats en mag je gerust beschouwen als een landschappelijk kunstwerk.

Steven Masil

De parkbegraafplaats van Wervik straalt sereniteit, hoop en rust uit en in mijn ogen totaal geen somberheid, ondanks het feit dat dit een begraafplaats is.

Petra Beaumon

Andy, ik moet je nogmaals van harte gelukswensen. Van zoveel schoonheid wordt een mens stil. Kan men zich onthechten van vele dagelijkse beslommeringen. Een geliefde moeten afgeven krijgt in uw prachtige realisaties een diepere betekenis en stemt tot innerlijke rust en vrede.

Paul Decorte

Andy, deze week was ik bij prachtig weer op de parkbegraafplaats. Wat een verademing! Welke vredevolle plaats!

Paul Decorte

Andy, ik werd tijdens ons bezoek aan de parkbegraafplaats echt aan-geraakt, door je verhaal, door de schoonheid van je ontwerp, door “de taal der vrede, die ons verstand te boven gaat”…. Doorheen alles, vraagt het echter blijvend heel veel energie om mensen (klanten) te laten zien wat voor ons zo evident is. Ook blijvende motivatie en doorzettingsvermogen zijn niet altijd evident in confrontatie met de huidige maatschappij. Maar… ik zal je enthousiasme voor ogen houden, om op mijn weg verder te gaan, want hoe dan ook, zullen we -vanuit onze natuur- blijven proberen om mensen aan-te-raken, om met mensen te delen wat zo mooi kan zijn, in stilte, in leegte, schoonheid laten zien en voelen… Daarom, Andy, bedankt om dit alles te delen en van harte proficiat met alles wat je al realiseerde. Om je visie, je kritische, maar tegelijk liefhebbende blik op wat je omgeeft, maar nog meer “gewoon” om wie je bent, om je diepmenselijke kwaliteit, want precies dit maakt je – en daarmee samengaand ook je ontwerpen, of de visie erachter – zo ongewoon in deze huidige maatschappij… met collegiale en hartelijke groet.

Helga De Plus

Andy, ik had de begraafplaats nog nooit bezocht, maar ik moet U feliciteren voor het resultaat, die een resultante is van een diepzinnige visie over de dood, het loslaten van een dierbare. De mens is er centraal geplaatst en het ontwerp zorgt voor rust op een moment waar de emotioneelste snaar van ons bestaan wordt geraakt. Men voelt er de overgang, over de grens heen naar het paradijs, het Elysium die vaak met water, de zee, de overkant wordt uitgebeeld. De plaats probeert het spirituele in onszelf wakker te maken en even het vleselijke, het aardse te vergeten en dit in idyllische taferelen. Alle delen van de begraafplaats hebben hun betekenis en zin in het verhaal, maar de strooiweide en de aula beelden misschien wel het best de overgang weer naar het absolute, het eeuwige. Het absolute die het grote licht, de totale liefde is. Andy, we zijn waarschijnlijk allemaal te veel gevangen in ons aards bestaan en verwaarlozen al te veel het spirituele. Het evenwicht in onze maatschappij zal al teveel overgeslagen zijn naar het aardse, vleselijke, het geldelijke, maar men kan even rijk en gelukkig zijn als de geest zich boven dit alles stelt. Een gezond lichaam vraagt een gezonde geest. Bedankt Andy om dit fijne moment dat onze groep heeft mogen beleven. U bent een groot mens.

Frederic Douchy

Prachtig werk Andy! Het beeld met de kist voor het water, maakt me stil. De schoonheid van verdriet. De lange rechte weg van het altijd alles begrijpende water dat lokt en leidt naar verre einders. Water dat draagt, water dat zwijgt, water dat naar binnen leidt. En tegelijk ook van leven spreekt. Prachtig.

Hilde Verloo

Andy, ik wou je langs deze weg bedanken voor je mooie ontwerp van de parkbegraafplaats. Het was de eerste keer dat we er terugkwamen na het afscheid in januari van onze grootvader. Het was zo rustgevend en terzelfder tijd ook zo mooi om er te vertoeven in de natuur. Ons bezoek liep direct uit in een wandeling tot aan de Leie. Naast het moeilijke aspect van loslaten vinden we op de parkbegraafplaats ook de hulp om los te laten! Onze grootvader kan op geen betere plek begraven zijn.

Rozemie Smissaert

In naam van onze familie willen wij jou nog eens bedanken voor de mooie, interessante en bijblijvende herinnering aan de parkbegraafplaats van Wervik. We maken er werk van om in onze volgende bezinning met de familie, de ’taal der schoonheid’ verder te laten leven.

Mia Hostens

Andy, bij deze wil ik u persoonlijk bedanken voor de zeer geslaagde rondleiding. Iedereen was nadien zeer enthousiast. Vooral het einde op de parkbegraafplaats in Wervik heeft een diepe indruk nagelaten. Leuke anekdote op de terugweg. We reden met de bus langs het oude kerkhof van Wervik. Een groter contrast konden we op amper 2 minuten niet meemaken! Velen zeiden spontaan “Maar wie zou er hier nu nog in godsnaam op dit kerkhof willen liggen?

Stijn Verhalle

Ik was er dit weekend en ik dacht aan jou. Mooi in de herfst dit park vol sereniteit en toch ook leven. Er is leven in dit park en dat is juist zo mooi, deze controverse. Ik wen er aan en ben er graag voor een wandeling, een groet, een babbel, een waarneming!

Nathalie Dervaux

Na een rondleiding op de parkbegraafplaats zei een mevrouw mij het volgende: “Bedankt Andy, … ik heb mijn dochter verloren toen ze 32 jaar oud was. Ik was haar kwijt, … maar heb haar hier door jou teruggevonden …

Anoniem

De langdurigheid van de ‘gezellige cocooning’ van de winter brengt grote innerlijke onrust teweeg. De vrieskou houdt mij niet tegen, ik moet naar buiten. Doelloos wandel ik nerveus langs de Leie, richting Komen. Mijn nerveuze stappen houden plotseling abrupt op. Een pad van kiezelsteentjes maakt mij duidelijk dat ik ter hoogte van de stedelijke parkbegraafplaats ben. Grijze paaltjes – netjes op één rij, op dezelfde afstand van elkaar geplaatst, als alerte bewakers van een heiligdom – maken mij reeds duidelijk dat ik een plaats betreed waar zwijgzaam respect het wachtwoord is. Blijkbaar zijn de grijze bewakers mij gunstig gestemd, ik geraak er voorbij. Stap voor stap knisperen de kiezelsteentjes onder mijn schoenen. Iedere hoorbare stap die ik zet, herinnert mij aan mijn Zijn in deze buitenruimte. Het wordt mij algauw duidelijk dat deze ruimte enkel te betreden is voor wie bewust in dit leven staat. Je eigen hoorbare fysieke aanwezigheid en de lijnen van de compositie verplichten je om bewust te worden dat je je verplaatst in een afgebakende ruimte, die desondanks niet voorgekauwd op een schoteltje gepresenteerd wordt. Het pad lijkt een willekeurige wending aan te nemen doch, deze lijn stuwt het geheel in evenwicht. Je staat in deze buitenruimte die de plaats van de dood in het leven representeert. Een representatie die ons letterlijk en figuurlijk doet stilstaan. De paden begeleiden mij verder naar het brandpunt. Prachtig … de omwalling van water is getransformeerd tot een volume van ijs. Resterende herfstbladeren zitten gevangen op de bodem onder deze gewichtige doorschijnendheid. Hun aanwezigheid blijft doorschemeren in een wazige laag van continuïteit. Ik sta op de ‘Brug van de Hoop’. Mijn blik wordt in de verte geslingerd … in de toekomst. Ik wordt jammer genoeg teruggebracht tot mijn eigen Zijn wanneer mijn vingers lichte bevriezingsverschijnselen vertonen. Vol vertrouwen laat ik mij door de paden terug naar buiten begeleiden. De grijze bewakers laten mij uit. Ik neem afscheid met een ‘doodgewoon’ rustgevoel.

Liza Pattyn

Ook het onderhoud en de aanleg van de grafkelders moet mogelijk zijn: hiervoor werden grindwegels voorzien, vanwaar elke grafrij bereikt kan worden door een kleine kraan. Deze circulatie verweeft zich met de circulatie van de bezoeker zoals de vingers van je ene met deze van je andere hand in gebedshouding

Ir. Arch. Fanny Dorme

De soberheid in het plantenassortiment en de splitsing van de verschillende circulatievormen zorgen ervoor dat men niet in het andere uiterste vervalt (tegenover het stenen kerkhof) van een park met imposante plantengroepen, die alle aandacht naar zich toe trekken, waardoor het een park met grafstenen wordt. Dankzij de sterke ruimtelijk compositie, de sobere architectuur en de stedenbouwkundige inplanting, bereikt men in deze parkbegraafplaats een subtiel evenwicht tussen groen en steen, tussen park en begraafplaats. Vooral de scheiding tussen de deze beide functies en tussen de verschillende circulatievormen zijn hiervoor verantwoordelijk. De parkfunctie wordt als circulatie gebruikt voor de bezoekers van de graftuinen, die visueel van het eigenlijke park gescheiden worden door beukenhagen, maar er volledig in ingebed liggen. Deze paradox (de scheiding en tegelijk de verweving van deze functies) heeft als resultaat dat de begraafplaats opnieuw een aangename plek wordt voor de levenden en dat de stad er een groenzone bij heeft. Het functionalisme – als een scheiding van circulatie en functies – dat in de architectuur bewezen heeft niet humaan genoeg te zijn, heeft – weliswaar in genuanceerde vorm (scheiding + verweving) – zijn domein gevonden. De ontwerpers hebben gekozen voor een universele opvatting van de begraafplaats, die alle mogelijke levensbeschouwingen kan verdragen. Begraafplaatsen zijn immers heel belangrijke cultuurgoederen die voor de toekomst een spiegel vormen van deze multiculturele samenleving, waar van een ‘staatsgodsdienst’ geen sprake is. De begraafplaats van Wervik wordt in één adem vernoemd naast deze van Kortrijk (Secchi) en Leuven (Pauwels) en werd in 1999 met de Funeral Award bekroond in Antwerpen. Sterven en begraven maakt hier weer deel uit van het dagelijkse leven van de Wervikaan. Vandaag de dag wandelen en bezinnen er al mensen in het park, jong en oud, alleen of met de kleinkinderen. Men komt tot rust op de plek waar men later eeuwig zal rusten.

Ir. Arch. Fanny Dorme

Net zoals de dorpskern van Oostnieuwkerke, is de parkbegraafplaats van Wervik niet ontworpen om vanuit één punt statisch en afstandelijk te worden aanschouwd. Vanuit de randen kijk je op een labyrintische met hagen omzoomde structuur, geen overzicht, geen inzicht, geen bevestiging, maar een twijfel valt ons te beurt. Waar zijn we? Dit gevoel wordt nog versterkt door een voorafgaande tocht zonder veel herkenningspunten langs de Leie en een plotselinge onaangekondigde haakse bocht die ons het terrein opstuurt. Het opklimmen van de rouwstoet langs de rand, mondt uit in een hoek van twee snijdende zijdelingse niet dominante circulatieassen. Het echte snijpunt van het ontwerp, heel duidelijk aangegeven in de vloer, ligt enkele passen voor ons. Dit middelpunt deed mij denken aan de ster aangegeven in de bestrating voor de Nôtre-Dame in Parijs. Van daaruit worden alle afstanden van alle wegen in Frankrijk berekend. Dit middelpunt zou ook zoiets moeten betekenen. Van hieruit zou alles moeten vertrekken … Echter het verwachtingspatroon van dit snijpunt wordt helemaal niet bevestigd. Geen Arc de Triomphe gevoel, waar de assen de macht, de orde en overzicht uitstralen, maar een middelpunt waar de leegte, het niets voelbaar is. Het brandpunt als overgangsruimte, een tussenruimte. Vanuit dit punt geen oneindig beeld naar een wereld aan uw voeten, maar een blik gestremd door een plaats van afscheid. In dit cirkelvormige gebouw staat de overledene centraal. De kist geplaatst in het derde opeenvolgende middelpunt. Eindelijk een rustpunt. Alweer echter van beperkte duur. In alle stilte wordt de overledene over het water gedragen (de fonteinen uit), tot aan ‘de rand’. Een laatste plaats van afscheid. Een naakt gevoel overviel mij op die plaats. Van hieruit vertrekken drie zichtassen. De belangrijkste as weerspiegelt de hemel. Maar opnieuw geven de assen geen gevoel van overzicht. Nee, onze blik valt dood in het gebladerte of het lichtspel op de witte stammen van Tibetaanse berken, de enige niet inheemse boom in het volledige project, als symbool voor het ons onbekende. Het ontbreken van overzicht en uitzicht noopt ons tot inzicht! Via radiaal concentrische bewegingen wordt de tocht in het mysterieus labyrinth als begraafplaats aangevat. Door de gelaagdheid van verschillende hagen heen naderen we ons doel …

Steven Verzele